Het bewijs is de opgang die Belgische wijnen de laatste jaren kennen, zowel in binnenland als buiten onze landsgrenzen. We zijn een klein wijnland met een 590 ha (commerciële) wijngaard (verdubbeld in 4 jaar). En een jaarlijkse productie van een 1.800.000 liter wijn (drie tot vier maal meer in 4 jaar). Hiervan is een 52% schuimwijn en witte wijn neemt een 27%. Ons koel klimaat is ideaal voor witte druiven/wijn. Een kleine 18% is voor rode wijn en de rosé productie is verwaarloosbaar. België kent een grote hoeveelheid wijnhobbyisten, die hun wijn aan vrienden of kennissen verkopen, maar geen echte commerciële doelstelling hebben. In deze blog praten we echter over de commerciële domeinen, de “grote” jongens. Alhoewel, groot is relatief; Velen van onze wijnproducenten zijn elk jaar op enkele maanden “uitverkocht”.
Belgische wijnregio's
Sinds 1997 bestaat er in België een wettelijk kader voor de “Kwaliteitswijn met Gecontroleerde Oorsprongsbenaming”, geïnspireerd op het Franse AOC/AOP model.
Beschermde Oorsprong Benaming (BOB): De hoogste kwaliteit, het equivalent van de AOC/AOP in Frankrijk. Elke appellatie definieert welke druiven er gebruikt mogen worden, de maximale opbrengst alsook het minimale alcohol percentage. Er zijn vijf geografische BOB appellaties: Hageland, Haspengouw, Heuvelland, Maasvallei Limburg en Côtes de Sambre et Meuse. Daarnaast zijn er twee BOB die de schuimwijnen omvatten: Vlaamse mousserende kwaliteitswijn en Vin mousseux de qualité de Wallonie/Crémant de Wallonie.
Het tweede niveau is Beschermde Geografische Aanduiding (BGA): Dit is vergelijkbaar met de Vin De Pays of IGP in Frankijk. Daar vallen onder: Vlaamse Landwijn en Vin de pays des jardins de Wallonie.
Waarom is België een mooi wijnland?
Ons land bevindt zich in een voor wijn relatief koel klimaat. Dat geeft frisheid en pure smaken aan de wijn. Dit smaakprofiel is vandaag populair. We zijn eveneens bij uitstek een land met terroir (ondergrond, klimatologische eigenschappen,enz…) De verschillende BOB appellaties zijn vaak zeer verschillend. En voor wijndomeinen in de algemene BGA appellatie is het uitkiezen van een juiste terroir essentieel. De kennis van onze wijnmakers neemt ook snel toe, bijvoorbeeld door initiatieven als Benevit en Belgische wijnbouwers. Zowel internationale druiven als lokale druiven gedijen uitstekend. En “last but not least” de passie, kennis en inzet van de Belgische wijnboer. Deze is ongekend groot en maakt dat we een aantal tophuizen rijk zijn, die ook internationaal grote roem kennen. We kunnen ongetwijfeld nog evolueren, maar we mogen niet te bescheiden zijn: België mag zich echt een lekker en passioneel wijnland noemen.
Het jaar 2021 bewees dat klimaat en weer lelijk kunnen te keer gaan, ook in België. Vorst in de lente, koude zomers, regen en storm… het was er allemaal. Gevolg: heel wat schade in de wijngaarden. Maar ook, hoe krijgt de wijnboer zijn druiven rijp en wanneer starten met de oogst. Velen hebben iets dergelijks nog niet meegemaakt, een hele uitdaging.
Druiven… lokaal, maar geïnspireerd door Noord Frankrijk en Duitsland
Uiteraard vinden we internationale druiven als Chardonnay en Pinot Noir. Maar in België zijn er ook lokale druiven, zoals Solaris, Acolon, Johanniter of Regent. Een moeilijke keuze. De lokale druiven zijn meer beschermd tegen lokale ziektes en schimmels, maar hun smaak- en aromapallet kan verschillen van wat we uit Frankrijk gewoon zijn. Het zou ons te ver leiden, maar in onze sessies proef je beide types.
Hageland (BOB)
Het Hageland is een prachtige heuvel-achtige streek in Vlaams Brabant tussen Leuven, Aarschot, Diest en Tienen, waar er verscheidene land- en tuinbouw activiteiten zijn. Het is één van de eerste echte wijnstreken in België, met een zand-ijzer ondergrond en glooiende heuvels. Het Hageland kent heel wat wijnboeren. De uitdaging is echter de grootte van de wijnproducenten. De meeste zijn zeer klein, wat maakt dat het moeilijk is om echt naam te maken. Persoonlijk denk ik dat het beter zou zijn mochten een aantal domeinen samensmelten.
Zeker te proeven:
Kluisberg (Bekkevoort, Diest)
Domein Tempelberg (Lubbeek)
Hageling (Tienen)
Haspengouw (BOB)
Deze regio is gelegen in het noordoosten van Limburg startend vanaf Hasselt, Sint-Truiden, Riems, Tongeren, Herk-de-Stad. De grond is leem en mergel op een kalkhoudende ondergrond. De wijngaarden liggen relatief verspreid, dus lokale verschillen zijn belangrijk.
Zeker te proeven:
Clos d’Opleeuw (Gors-Opleeuw/Borgloon). Peter Colemont slaagt erin met één wijn, zijn Chardonnay, op één hectare de wereldpers te halen. Jancis Robinson, de wijngoeroe van het moment, heeft deze wijn vergeleken met de top Bourgogne “Puligny-Montrachet”… Een groter complement bestaat niet. Elke echte wijnliefhebber moet deze geproefd hebben.
Wijnkasteel Genoels-Elderen. Het enige Belgische wijndomein dat ook een kasteel is. Vooral gekend door hun fantastische schuimwijnen, die een grote variatie tonen tot zelfs zeer intense en complexe wijnen. Ze organiseren ook rondleidingen, een aanrader!
Maasvallei Limburg (BOB)
Ideaal gelegen aan de Maas en toeristisch sterk uitgebouwd. Ondergrond van zandleem en maasgrind (oa. kalk). Deze regio loopt trouwens door in Nederland en is de enige land-overschrijdende wijnregio in Europa. Grote variatie aan wijndruiven, met wellicht een voorkeur voor de “Pinot ... ” druiven.
Zeker te proeven:
Domein Aldeneyck (Maaseik, Aldeneik). In de mooie Maasvallei is het leuk toeven. Aldeneik is als dorp ook vanuit toeristisch en gastronomisch opzicht een must voor elke Belg. Domein Aldeneyck start met een strakke frisse Pinot Blanc, maar hun Pinot Gris Barrique, inderdaad een Pinot Gris met houtrijping, is verrassend lekker en ongewoon voor onze klassieke Franse wijnsmaken. Moet je proberen! Hun grootste parel is de onwaarschijnlijk lekkere Pinot Noir Barrique, kracht en finesse met tevens een mooie balans tussen fruit en hout.
Heuvelland (BOB)
In het Heuvelland spreken we van… bergen tot 120m hoog. De wijngaarden bevinden zich op de steile flanken van de Monteberg, Kemmelberg, Vidaigneberg, Rodeberg en Zwarteberg. De bergen staan redelijk geïsoleerd in het landschap, wat betekent dat ze invloed hebben op weer en wind. De grond is een afwisseling van zand en klei op een ijzerhoudende ondergrond.
Zeker te proeven:
Entre deux monts (Heuvelland). Wellicht het bekendste wijndomein van het Heuvelland. Maken verschillende schuimwijnen en daarnaast een Pinot Gris, die al heel wat prijzen wegkaapte en een Chardonnay met beperkte houtrijping.
Côtes de Sambre et Meuse (BOB)
De wijngaarden staan in de valleien rond Samber en Maas. De steile oeverhellingen en de warmte, die de rivieren afgeven, zijn ideaal voor wijngaarden. De grond bestaat uit een ondiepe klei of leem laag met een ondergrond van kalk, zand of leisteen. Franser dan hier kan het niet zijn in België… en heel mooi om te bezoeken met de boot.
Zeker te proeven:
Château Bon Baron (Dinant). Eén van grootste en bekendste domeinen in België en heeft zowel Belgische als internationale prijzen gewonnen. Voor wit zijn de Pinot Gris, Auxerrois en Chardonnay mooie voorbeelden; Voor rood zijn er de Acolon (lokale druif), de Pinot Noir en de Cabernet de sterhouders. Alle wijnen zijn mono-cépages en Chateau Bon Baron wijnen tonen intensiteit en kracht. Hun website is beperkt, maar een bezoek aan het domein, na afspraak, maakt dit ruimschoots goed.
Domaine du Chenoy (Namen). Atypisch domein, dat zijn wijnen baseert op onbekende druivenrassen. Echter deze druiven zijn ideaal voor ons (vochtig) klimaat en bestand tegen schimmels en ziektes. Deze wijnen proeven is een ware ontdekkingsreis.
De Vlaamse landwijn en Vin de Pays de Wallonie (BGA)
Omvat de twee gewesten en wordt gebruikt door de wijnmaker, die buiten een BOB ligt, ofwel omdat de wijnmaker andere druiven wenst te gebruiken of een hogere opbrengst per hectare behaalt. BGA betekent niet noodzakelijk mindere kwaliteit. Het hangt af van de wijnboer….
Schuimwijnen (BOB)
Voor schuimwijnen (en Crémants) is er per gewest een afzonderlijke BOB. Doelstelling is de kwaliteit van de Belgische schuimwijn te benadrukken. Schuimwijn is ook het commercieel het belangrijkste wijnproduct voor België. Interessant is dat de streek ten zuiden van Mons kalkrijke grond heeft, vergelijkbaar met de Champagne gronden.
Zeker te proeven:
Domeinen die enkel schuimwijn maken; 100% focus.
Ruffus (Mons) – Behoort zonder twijfel tot de top van de Belgische schuimwijn, met veel aandacht voor Chardonnay.
Chardonnay Meerdael (Leuven) – Zette de Belgische schuimwijn op de wereldkaart. Zeer mooie, toegankelijke schuimwijn die met Champagne kan concurreren.
Chant d’Eole (Mons) – Jong domein (2013), met Champagne roots. De verwachtingen zijn immens. Dit domein moet je zeker volgen.
Schorpion (Hasselt-Tongeren) – kleine wijngaard. Maakt mooie schuimwijnen, door velen geliefd.
Aanvullende informatie vindt u eveneens op volgende sites:
Belgische wijnbouwers vzw.
Wijnbouw Vlaanderen (overheid).
www.belgianwines.com – online winkel & info
Oeno Belgium – veel informatie en on-line winkel
Boek: Wijn van eigen bodem (Peter Doomen)
Amai, heel wat informatie, tijd voor een goed glas Belgische wijn. Proost!.
(voor wijntips, zie onze blog Belgische lekkere wijnen.)