De wijn business wordt “groener”, natuurvriendelijker. Zeer goed. Echter, talloze termen vliegen ons rond de oren: biologisch, biodynamisch, natuurwijn, organische wijn… Dit vraagt meer duidelijkheid! Wijn bestaat duizenden jaren. Rond de 18de eeuw start een technologische revolutie. Zowel landbouwtechnieken als het wijn maken wordt sterk geïndustrialiseerd en neemt in kwaliteit toe. Meer productie, beter en constanter. Het feest leek oneindig. Vorige eeuw groeit echter het bewustzijn dat de wijn maar zo goed kan zijn als zijn druiven. En die druiven staan op grond. Eindeloos chemisch sproeien en bemesten kan niet. Uiteindelijk blijkt de grond “uit te doven” en kan geen kwaliteit meer leveren. Het moet anders, daarover is iedereen het eens. Maar, hoe je dit anders invult, daar zijn verschillende keuzes. Hieronder zie je een aantal veel gebruikte logo’s, de meeste ondersteund door een wettelijk kader, maar niet allemaal (bv. Terra Vitis is een vereniging).
Wijnen opgedeeld in vier “bio”-groepen
- Traditioneel. Wijn maken op basis van industriële principes. Pesticiden, sulfiet, bepaalde andere stoffen gebruiken in de wijngaard of productie kan. Dit alles binnen wettelijke beperkingen, Europees of regionaal bepaald. Vandaag wordt dit type uitgebreid toegepast bij de bulk wijnen, de goedkope massaproductie.
- Duurzame of geïntegreerde wijnbouw. Hier zal de wijnboer, op eigen initiatief, zichzelf beperkingen opleggen met betrekking tot het gebruik van chemische middelen in wijnaard en de kelder. Sommige wijnboeren hebben zich verenigd, doch er is niet altijd een wettelijk kader. In de nieuwe wereld wordt dit soms nationaal of regionaal wettelijk vastgelegd, bv. in Zuid Afrika. In Europa blijft dit op vrijwillige basis.
- Biologische wijnbouw: “respect voor natuur en omgeving”.
Wettelijk gereglementeerd en gecontroleerd. Wijnboeren moeten zich certifiëren om dit label op de fles te zetten. Geen gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. En de toegelaten organische middelen zijn opgelijst. Gevolg is meer werk, zoals frequenter machinale en manuele bewerking, onkruidvrij maken, verluchten. Om de natuurlijke vijanden te bestrijden moet er biodiversiteit zijn door wilde bloemen tussen de wijnstokken te planten. Sulfiet blijft toegelaten maar wordt sterk beperkt, tussen de 10% en 40% lager dan in de traditionele wijnbouw. Ook tijdens de vinificatie wordt er minder chemisch gewerkt. - Biodynamische wijn. In de biodynamische cultuur vertrekt men van het besef dat elk levend wezen voortkomt uit de “totale kosmos”. De grondlegger van deze principes is Rudolf Steiner (1924). Het is een filosofie, en niet enkel een landbouw- of wijntechniek. De wijnboer ziet zijn bedrijf als een levend systeem, één met de natuur. In feite tracht hij volledig zelf bedruipend te zijn, met zo min mogelijk externe betrokkenheid. De invloeden van de kosmische stralingen staan centraal zoals de invloed van hemellichamen op grond, plant en productie. Of de invloed van alle organismes in en rond de wijngaard. Het vormt één complex geheel. Bij middel van een hemelkaart worden de werkzaamheden in en rond de wijngaard en bij de vinificatie afgestemd op de stand van de hemellichamen en op de levensritmes. Bovendien wordt gebruik gemaakt van diverse biodynamische preparaten (vergelijkbaar met homeopathische bereidingen), die op de grond en de druivenranken verstoven worden. Het gebruik van sulfiet ligt veel lager dan bij Biologische wijn. Passie, geloof en strikt volgen van de basisprincipes is bij alle echte biodynamische wijnboeren een duidelijk kenmerk.
Certificatie
Gelukkig heeft Europa de biologische én de biodynamische wijnbouw wettelijk bepaald. Er zijn onafhankelijke organisaties die wijnbouwers controleren en certificaten uitdelen. Demeter is zo een gerenommeerde organisatie. Je ziet hoger in dit artikel de Europese logo’s voor Biologisch alsook het Demeter logo voor Biodynamisch. Beide logo’s kunnen enkel met certificaat op de fles staan. Het duurt 3 jaar om biologisch gecertificeerd te zijn en 5 jaar voor biodynamisch. Let wel, één en ander is complex en duur. Een voorbeeld, gebaseerd op een wijnboer uit de Rhône regio.
Biodynamische certificatie is per wijngaard. Dit betekent: Eenzelfde wijnboer kan traditionele wijn én biodynamisch wijn maken. Hij moet zorgen dat beide wijnbouw en vinificatie technieken duidelijk gescheiden zijn. De wijngaard, gecertificeerd, moet geografisch bepaald zijn. Als er aansluitende wijngaarden (al dan niet van andere wijnboeren) zijn, die niet biodynamisch werken, wordt de wijnboer verplicht de eerste 3 tot 6 rijen van de aansluitende wijngaard eveneens biodynamisch te bewerken. Dit is zeker niet evident. Er mag op geen enkel moment contaminatie zijn tussen “biodynamisch” en “traditioneel” gemaakte wijnen. Merk tevens op dat een certificaat niet voor het leven is, er gebeuren periodieke controles en een wijnboer kan een certificaat ook verliezen.
Verwarring…
De verwarring komt door het willekeurig gebruik van termen zoals organische wijnen of natuurwijnen. In principe zijn organische wijnen biologische wijnen, maar de term wordt soms foutief ook voor biodynamische wijn gebruikt. Natuurwijnen, geen wettelijke term, zijn meestal extreme biodynamische wijnen. Sommige wijnboeren gaan hier zo ver dat ze haast niet tussenkomen in de wijnbouw en vinificatie. Ik zou stellen, als je echt zeker wil zijn, kijk dan naar de certificatie logo’s op de fles.
Zijn biologische of biodynamische wijnen lekkerder en gezonder?
Gezondheid: Hier kunnen we kort zijn. Hoe meer biologisch de wijn, hoe gezonder. Er wordt significant minder chemie gebruikt. (Maar geen enkele wijn is ongezond, er zijn altijd wettelijke gezondheidslimieten die elke wijnboer moet volgen.)
Lekkerder: De vier “bio-“groepen, hoger vermeld, kunnen allemaal uitstekende, lekkere wijnen maken. Daar is geen echt onderscheid. Maar, er is één grote maar. Hoe meer biologisch je werkt, hoe moeilijker als wijnboer het wordt. Lekkere wijn beantwoordt aan een smaakpatroon. Vandaag moet wijn voldoende frisheid tonen, herkenbare fruitaroma’s hebben en voldoen aan de typiciteit van een regio of invloeden van hout of rijping. Denk aan houtaroma’s of rijpingsaroma’s als truffel, cacao enz. Dit bekomen met een biodynamische productie is in de meeste situaties (zeer) moeilijk. Enkel kwalitatieve wijnboeren kunnen dit; Gelukkig zijn er velen. Maar er zijn er ook die het echt niet kunnen.
Bewaarpotentieel: Ook hier speelt de bio een belangrijke rol. Er wordt minder sulfiet gebruikt en dat kan leiden tot minder stabiele wijnen, tot wijnen die snel verouderen. Geef hier toch wat aandacht aan, zeker als je de wijnboer nog niet kent. Ook de consistentie tussen wijnjaren is moeilijker te bereiken als je meer biologisch werkt.
Tijd voor een test, die je thuis makkelijk kan doen.
Proef het verschil tussen tussen biodynamische wijn en duurzaam. Een test tussen twee Elzas domeinen, elke met een uitstekende reputatie. Koop een klassieke Alsace wijn (Riesling of Pinot Gris) van bv. Trimbach. En koop een vergelijkbare wijn bij Marc Kreydenweiss, die één van de grondleggers voor biodynamische wijnbouw in de Elzas is. Proef elke wijn nauwkeurig, en sta open voor verrassingen. Je zal merken, na een paar maal her-proeven, dat de wijn van Kreydenweiss totaal anders is, maar beide wijnen zijn wel uitstekend, lekker, perfect gemaakt… Enkel de filosofie van beide wijnproducenten is verschillend. Wat je trouwens op hun website ziet.
Trimbach wordt verkocht door Wijnen De Kok (Lier); Kreidenweiss door In Vitis Vinifera (Wijnegem) en Wijnen Cooreman (Groot Bijgaarden). Wel eerst bellen voor je langsgaat!
Wil je meer weten over bio-wijn, lees onze boekbespeking
van het boek over "biowijn van Jazzper Van Papeghem".